Kıbrıs Gözcüsü Kara Donlu Can Baba KIRKLAR DERGAHI,
Kutup Odman Baba Türbesi,
Zuhûrî (Zuhurât) Baba Dergâhı,
Bayraktar Baba Dergâhı,
Hasan Baba Dergâhı
Kıbrıs Gözcüsü, Kara Donlu Can Baba, Kırklar Dergahı
Makam yeri:
Lefkoşe Havalimanının arkasında olarak tariflenmektedir. Haritada gösterilen konum kesindir.
Bilgi:
Kırklar (Can Baba) Dergâhı Lefkoşe’de bulunan bu dergâh halk arasında “Kara Donlu Can Baba” Tekyesi adı ile anılmaktadır. Dergâh hazeresinde kırk adet Bektâşî azizine ait isimsiz kabir tümülüsleri bulunmaktadır. Bu tekye civarında “Kırklar” köyü bulunmaktadır. Köyün Rumca ismi Timbu’dur. Köyde halen Bektâşî olan demografi çok az bulunmaktadır. 1925 yılına kadar üç bin civarında olan Bektâşî nüfustan, maâlesef bugün eser yoktur. Dergâhın 1908 yılına kadar bilinen son postnişini; ayni zamanda, Muhammed Nûr’ül Arabi Hz.’lerinden icâzetli Melâmî olan Hacı Feyzullah (Seyyid) Baba Erenlerdir. Mevlevi olarak da bilinen Feyzullah Baba’nın tek kızı olan Sadberk hanım, burada askeri görevle bulunan büyük dedem Hüseyin Şevki Baba ile evlenmişlerdir. Sadberk hanım 1947 yılında Hakk’a yürümüş olup, İst. Feriköy Kabristanında medfûndur. Hüseyin Şevki Baba ise Rumi 1323 yılında Hakk’a yürümüş olup, Kabri Cizri Mustafa Paşa bugünkü Svelingrad kentindedir. Ünlü şair Namık Kemâl, Magosa’da sürgün olarak bulunduğu dönemde, bu dergâhlarda bulunmuş, fakat Hacı Hüsnü Baba’dan nasib almıştıt. Mürşidine yakın olmak içinde Tekirdağ’a defin edilmesini istemiştir. Kırklar Dergâhı iki taraflı ziyâret mekânlarındandır. Ünlü araştırmacı Sir Harry Lucke Dergâhı, faâl zamanlarında ziyâret ettiğini eserlerinde bildirmektedir. Bugün Türbe ve tekke halen onarım altındadır. 1816 yılında inşa edilmiş olan mescîd oldukça bakımlıdır. Bir zamanlar türbe de duvara saplı bir kılıç ve bir ok olduğu rivâyet olunmaktadır. Dergâhın güney bölümünde yer alan duvara saplı oku tutarak, bir nefeste üç kez Allah diyenlerin dileklerinin yerine geldiği belirtilmektedir. Sayın Şevki KOCA'nın Kıbrıs Bektaşi Dergahları adlı yazısından alıntıdır
Resim:
{Sayın Celal ERVURAL beyin nazik katkılarıyla}
Kutup Odman Baba Türbesi
Makam yeri:
Gazi Mağusa Namık Kemal Lisesi bitişiğidir. Haritada gösterilen konum kesindir.
Bilgi:
Kâtip Osman (Kutûp Odman) Baba Dergâhı IV. Sultân Mehmet (Avcı Mehmet) dönemi, Hurûc-û Alel Sultân (Padişâh’a başkaldırı) suçu töhmeti ile 1690 tarihinde Magosa’ya sürgün edilmiş bir Melâmî ve Bektâşî azizidir. H. 1102 (17 Aralık 1691) tarihinde Hakk’a yürümüş ve Magosa’da üzerine bir türbe ve Bektâşî Dergâhı inşa edilmiştir. Hakkındaki bilgiler, Kırklar Dergâhı son postnişini Hacı Feyzullah Baba’nın H. 1251 (1835) tarihinde Odman (Katip Osman) Baba, için bir ahşap levha üzerine yazdığı, türbe şâhidesinden derlenmiştir. Bu ahşap kabir şâhidesi, bugün Kıbrıs Canbulat müzesinde korunma altındadır. H. 1240 (1824) tarihinde Kıbrıs kapıcı başılarından Halvetiye tarîkatı mensubu Seyyid Mehmet Efendi tarafından türbesi restore edilmiştir. Bu dergâh, Magosa, Akkule kapısının civarların bulunan eski Türk Mezarlığının (Bu günkü Namık Kemâl Lisesi) bahçesinde görülen bir çifte kubbeli taş yapılardan oluşmaktadır. Dergâh 1826 tarihi sonrası Halveti tarîkatına devredilmiştir. Kutup Osman Babanın bir dönem saray imâmlığı yaptığı da bilinmektedir. Dergâha 1826 yılı sonrası bir mescit ilave edilerek, dergâhın Bektâşîce düzenlenmiş bulunan iç mimar planı oldukça değiştirilmiştir. Dergâh tamamen kesme taştan yapılmıştır. Dergâh halen oldukça bakımlıdır. Sayın Şevki KOCA'nın Kıbrıs Bektaşi Dergahları adlı yazısından alıntıdır
Resim:
{Sayın Celal ERVURAL beyin nazik katkılarıyla}
Zuhûrî (Zuhurât) Baba Dergâhı
Makam yeri:
Tam yeri tanımlara göre, işaretli yerin merkez alındığında 50 m çaplı bir dairenin içinde olduğu tahmin edilmektedir.
Bilgi:
Zuhûrî (Zuhurât) Baba Dergâhı Bilinen ismiyle Zuhûrî Baba Tekyesi olan Bektâşi zaviyesi “Larnaka” kentindedir. Tekye, Kalegora (Kaligra) ile Dionysou caddelerinin kesiştikleri kavşak mahallindedir. Zuhûri Baba’nın Türbesini ihtiva etmektedir. Hemen türbe yanındı Aya Spridion isimli bir Ortodoks azizinin kabri mevcuttur. Dergâha ait yapılar ve özellikle meydanevi metrûkda olsa bugün elan ayakta durmaktadır. Kıbrıs Evkâf kayıtlarına; 1570 yılı sonrası açılan zaviyelerden sayılarak “Zuhûri baba dergâhı ve Sıbyan Mektebi” olarak geçmiştir. (Bkz. Kıbrıs Vakıflar İdaresi Yay. C: 1. S. 161-165) Bu dergâh 1826 yılı sonrası, Yeniçeri ve Bektâşîliğin ilgası esnasında kısmen tahribat görmüştür. Çift kubbeli mimari mekânların çok özgün bir örneğidir. Dergâh, Sultân Abdülaziz dönemi (M. 1860) aslına uygun olarak yeniden restore edilmiş ancak, tek şerefeli ve çifte kemerli bir camii minaresi de plana ilave edilmiştir. Dergâh bu tarihten itibaren Nakşibendiye tarîkatına devredilmiş ve M. 1869 yılında buraya, Sünnisi ve Naksibendiye tarîkatından icâzetli Hafız Hüseyin Efendi nasbolunmuştur. (Bkz. Kıbrıs Vakıflar İdaresi Yay. S: 161-165) Bu dergâh ilerleyen yıllarda Mevlevi Dergâhı olarak da hizmet vermiştir. Tekye; Evliya Çelebi kayıtlarında, Osmanlı Temaşaa ve gölge oyunları, ustalarını ihtiva eden Zuhuri kolu adı verilen esnaf loncasının önemli bir şubesi olarak zikredilmektedir. Bugün Türbe ve minaresiyle ayakta olan yapı, metrûk durumdadır. Sayın Şevki KOCA'nın Kıbrıs Bektaşi Dergahları adlı yazısından alıntıdır
Resim:
Henüz iletilmemiştir.
Bayraktar Baba Dergâhı
Makam yeri:
Haritada gösterilen konum kesindir.
Bilgi:
Lefkoşe kentindedir. Lefkoşe kalesi, Venedik Surları üzerinde, Kostanza Burcu diye anılan yörede mukîm’dir. 1570 yılında kalenin alınması esnasında, buraya bayrak dikerken şehit düşen bir Yeniçeri Bektâşî azizinin anısına izâfeten inşa olunmuştur. Bayraktar Baba’nın türbesi de burada olup, koruma altındadır. II. Mahmud dönemi dergâh Camii’ye tahvil edilmiştir. 1821 tarihinden itibaren dergâha, Nakşibendi şeyhler nasbolunmuştur. 1826 yılındaki dergâha atanan Nakşi Şeyhinin ismi; Mora’lı Mustafa Nuri Efendi’dir. Bugün camii aktif olup, iki taraflı ziyâret mekânlarındandır. Dergâhın hazeresinde, Şâhkulu Dergâhı Postnişini Mehmet Ali Hilmi Dedebaba’dan icâzetli, ünlü melâmî şeyhi kaymakam Ahmet Baba’nın kabri bulunmaktadır. Ahmet Baba 1341 H. yılında Hakk’a yürümüştür. Dergâh, Türbe, camii ve Hazere bugün oldukça bakımlıdır. Sayın Şevki KOCA'nın Kıbrıs Bektaşi Dergahları adlı yazısından alıntıdır
Resim:
Henüz iletilmemiştir.
Hasan Baba Dergâhı
Makam yeri:
Malesef tam bilinmemektedir. Baftaki tek cami haritada yer olarak işaretlenmiştir.
Bilgi:
Kıbrıs’ın Baf (Bafe) kentinde olan bu dergâh, 17’inci yüzyılda inşaa edilmiş, ancak Tekye girişindeki yazılı levhada belirtildiği üzere; 1865 yılında yeniden restore edilmiştir. Dergâhta ünlü Bektâşî Şeyhi Hacı Mehmet Haki Baba’ya ait bir türbe bulunmaktadır. Tekye 1963 yılında çıkan çatışmalarda tahribat görmüş ve bugün metrûk konumdadır. Sayın Şevki KOCA'nın Kıbrıs Bektaşi Dergahları adlı yazısından alıntıdır
Resim:
Henüz iletilmemiştir.